17 Kas 2018

Sahte RAKI’da metil alkol varlığını gösteren bir yöntem, fiziksel sahte alkol testi


ÖN BİLGİ :
İçkilerde bulunan alkol etil alkoldür. Bazı sahtecilerin -muhtemelen kaza ile- kullandığı, körlüğe ve ölüme yol açan alkol türü ise Metil alkoldür. Bir yudum metil alkol dahi (5-10ml) retinaya  zarar verip körlüğe neden olabilir . 60ml ve üstü ise zamanında tedavi uygulanmazsa öldürücüdür (yaklaşık yarım kadeh ve üstü). Metil alkol vücuda girdiğinde , ‘alkol dehidrogenaz’ enzimi aracılığıyla formaldehit ve formik aside dönüşür. Körlüğe yol açan formaldehit, ölüme neden olansa formik asittir .
(Etil alkol metil kadar olmasa da zararsız bir madde değildir, ek notu okuyun.)
Sahte içkilerde metil alkolün varlığını test etmek için piyasaya sürülmüş kimyasal test kitleri var. Fakat satın aldığınız test kitini 10-15 kez kullanıp bitirdikten sonra, tekrar satıcıya dönüp yeni bir kit almak zorundasınız. Anlatacağım yöntem ise fizikseldir. Uygun bir refraktometre’yi bir kez satın alırsınız ve kırmazsanız ölene kadar kullanabilirsiniz. Satıcıya bağımlılığınız yoktur. (Bu arada ben refraktometre satıcısı değilim, böyle bir firmayla da hiçbir ilişiğim yoktur)

Yöntem kısaca ışığın kırılma indisinin etil ve metil alkol için farklı olmasına dayanıyor. Etil alkolün kırılma indisi 1.360 , metil alkolün ise 1.325 civarında. Bunların karışımları ise ikisinin indisleri arasında değerler verir.(Bunlar yaklaşık değerler. Çünkü kırılma indisi, gelen ışığın dalgaboyuna ve ortam sıcaklığına göre biraz değişiyor. )
Lafı teorik bilgilerle uzatmayacağım. Merak edenler ışığın kırılması, kırılma indisi, refraktometre, briks skalası vs üzerine yeterli bilgiye internet üzerinde ulaşabilir.

Rakı testi için gereken sadece iki malzeme var : Bir el tipi Refraktometre ve bir plastik damlalık. 0-20 brix arası ölçüm yapan bir refraktometre uygundur ve piyasada 100-150TL arası bulunabilir. Damlalık çoğunlukla aletin kutusunda bir tane bulunuyor. Yoksa da para değil.

Resim 1 refraktometre




Refraktometre’nin bir ucunda test edilecek sıvının (bizim için rakı) damlatılacağı cam bir yüzey vardır. Kapağı açılır ve 1-2 damla rakı ortasına damlatılır. Sonra kapağı kapatılınca, o 1-2 damla tüm cam yüzeye yayılmış olur. Gözle kontrol ederek tam bir yayılma olduğu görülmelidir.



Resim 2 Damlatma yüzeyi




Aletin diğer ucunda ise bir göz merceği vardır (dürbün gibi). Buradan bakılarak göstergedeki değer okunur. Gösterge net görülemiyorsa, aynı dürbünde olduğu gibi, göz merceği sağa veya sola döndürülerek netleme yapılır. Göstergenin üst tarafı mavi, alt tarafı aydınlıktır, beyazdır. Mavilikle beyazlığın tam kesiştiği çizgi, test edilen sıvının briks değerini verir. Örneğin alttaki resimde okunacak değer 9 briks’tir.

Resim 3 Gösterge




Test sonuçlarının yorumlanması :

16-17 briks civarında sonuç okunuyorsa gerçek rakı veya eşdeğeridir .
Saf etil alkol (%96) : 20 briks’in üstünde, göstergenin büyük bölümü beyaz.

Tehlikeli sonuçlar :
Saf metil alkol (%98-100) : Tüm gösterge mavidir. En altta 0 çizgisinin de altında küçük bir beyazlık görülebilir. Mavi-beyaz ayrım çizgisi skalaya denk düşmez, briks değeri okunamaz.
Rakıda ki %45 alkolün tamamı metil alkol ise : 5.5-6 briks civarı bir değer okunur.
Rakıda kullanılan alkolün yarısı etil yarısı metil alkol ise : 10.5 briks
%75 metil, %25 etil kullanılmışsa : 8.4 briks civarı
%25 metil %75 etil kullanılmışsa : 12.7 briks civarı
%10 metil içeriyorsa : 14.9 briks civarı

Özet olarak normal bir rakı 17 briks’e yakın yüksek bir değer verir. Düşük briks değerleri metil alkol varlığına işaret eder. 5-6 briks civarı sonuç, rakının tamamen metil alkolle üretildiğini gösterir.

Bu yöntemle yüzde bir kaçlık düşük metil seviyeleri ölçülemez . Ama , sahteciler bilerek ya da -art niyet yoksa- bilmeyerek etil alkol yerine metil kullanmışlarsa zaten etil-metil karışımı pek söz konusu değildir ve 5-6 brix veya altında değerlerle karşılaşmak daha olasıdır.

Önceki yayınlar için yapılan yorumlarda sorulan dikkate değer sorular ve yanıtlarını da özetleyip ekleyeceğim.

Ek1 : Etil alkol, metil kadar olmasa da zararsız bir madde değildir. Karaciğer ve beyin üzerinde olumsuz etkileri dışında, bazı kanser türleriyle ilişkili olduğuna dair bilgiler var. Ayrıca suyu bile fazla içerseniz öldürebilir.
Ek2 : Ne bu yöntem ne de piyasada satılan kimyasal test kitleri metil alkol oranını saptamada hassas/güvenilir değildir. Sayısal olarak net sonuç veren -bildiğim- kabul edilmiş tek yöntem GC-MS'dir (gaz kromatografisi-kütle spektroskopisi). Fakat bu cihazlara erişme olasılığı sıfır olan halktan kişiler için, önerdiğim yöntem, elde hiçbir şey olmamasından iyidir.

rakı testi, sahte rakı testi

59 yorum:

  1. Uzun zamandır aradığım bu bilimsel bilgi için çok teşekkür ediyorum. ATC refragtometre satıcı firması bile rakamsal bir bilgi verememişti. İyi çalışmalar. Bilim insanları; iyi ki varsınız...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bu konuyla alakalı refraktometre aldıysanız link paylasabilirmisiniz

      Sil
    2. Link veremem, zaten ben alalı yıllar oldu. Fotoğraftaki gibi el tipi basit bir refraktometre ve skalası 0-20 briks arası olacak. (Alkol refraktometresi değil. Onlar hacimsel alkol miktarını verir)

      Sil
    3. Sevindim, teşekkür ederim.

      Sil
  2. Merhaba, bu bilginin doğru olmadığını söylüyorlar. Bu etil/metil ayrımı bu şekilde yapılamazmış. Bunu bu aleti satanlar söylüyorlar. Satıcı, malını satmak ister normalde, değil mi?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bu cihazı satanların çok büyük bölümü bu cihazı tanımıyor. Yukardaki verileri ben test ettim ve kesin doğru. Ancak sıvı içinde %3-5 lik metil varsa bunu zaten hiç bir test cihazı saptamaz piyasada satılan alkotest lerde tesbit edemez bu elinizdeki alkolde yüksek oranda %20-30 metil varsa en güvenilir test bu yöntemdir.

      Sil
    2. Verilen yanıt doğrudur ve teşekkür ediyorum. Yanlış kişiye sormuşsunuz. %3-5 metil varsa, evet saptanamaz ama etil ile metil birlikte varsa bunları parçalayan enzim, gariptir etil alkolü öncelikli işliyor. Metil parçalanmadan zararsızca atılıyor. Hatta metil zehirlenmelerinde gerçek rakı veya etil alkol de kullanılıyor. Deneyin demem ama az miktarda metil sorun olmayabilir.

      Sil
    3. Merhaba hocam, bu mesajınızdan anladığım kadarı ile, etil alkolün içersinde yüzde 5 gibi metil olursa etil bunu yok eder doğru mu?

      Sil
    4. Yok eder değil de şöyle : acikders.ankara.edu.tr’de metil alkolle ilgili bir yazıda “Metil alkol zehirlenmesinde sistemik antidot olarak etil alkol kullanılır.” dendikten sonra ilerleyen satırlarda “Parenteral etil alkol solüsyonu bulunamadığı takdirde alkol derecesi yüksek rakı veya viski gibi (40dereceden büyük)alkollü içki sek olarak 150 ml ağızdan hastaya verilebilir”
      Bunlar yıllar önce okuduğum bir bilgiyi doğruluyor gibi : Alkol dehidrogenaz enzimi etil ve metil aynı anda alındığında, etil alkol öncelikli oluyor ve metil alkol zararlı bileşikler oluşmadan atılıyor (kendisi öldürücü değil)
      Sonuç : Ben size %5 metil %40 etilalkol içren bir içecek hazırlayın ve deneyin diyemem ama büyük olasılıkla sorun olmayabilir.

      Sil
    5. Doktor değilim, verdiğim cevabı buna göre irdeleyin, metil alkol zehirlenmesinde verilen etil alkol antidot değildir, tedavi etmez. Metil alkolün diyaliz ile vücuttan uzaklaştırılmasında zaman kazandırır. Zehirlenmede etil alkolü içtikten sonra metil alkol hala vücutta ve karaciğerde işlenmek için sırasını bekler, etil alkol karaciğer tarafından parçalandıktan sonra sıra yine metil alkole gelir.

      Sil
    6. İnternette hızlı bir arama ile bulduğum bir not : "Etanol toksik alkol alımında, alkol dehidrogenaz enzimine daha yüksek afinite ile bağlanarak toksik alkol oluşumunu yarışmalı olarak bloke eder. Diğer toksik alkoller için de kullanılıyor olsa da, en başta kullanımı metanol ve etilen glikol alımıdır. Günümüzde etanol spesifik alkol dehidrogenaz blokeri olan fomepizole erişimin olduğu ülkelerde ikinci tercih antidot olarak gösterilmektedir."
      İKİNCİ TERCİH ANTİDOT.
      https://www.acilci.net/antidotlara-hizli-bakis-etanol/

      Sil
  3. Bilgileriniz için gerçekten tşklr.
    Kendi üretim yaptığımız etil alkol içinde bu değerlerin önemi olduğunu tahmin ediyorum.yoksa dışarıdan aldığımız fab.imalatlı etil alkolde karışım ihtiva ediyormu?
    Cevap ve bilgilerinize şimdiden tşklr.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Üzerinde etil alkol etiketi bulunan bir ürünün karışım ihtiva etmemesi gerekir.

      Sil
  4. Merhaba,
    Bilgi için çok teşekkürler. Bir sorum olacak. Biz etil alkolden rakı yapıp ölçüm yaparsak, alkol gerçek etil alkol ise, yine yukarıdaki rakı 16-17 briks değerini mi buluruz?
    Teşekkürler.

    YanıtlaSil
  5. Saf etil alkolüde ölçermi bu cihaz yani rakı haline gelmemişse veya votkada işe yarıyor mu

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Saf etil alkol için yukarıda yazmıştım : "Saf etil alkol (%96) : 20 briks’in üstünde, göstergenin büyük bölümü beyaz"
      Votkada da işe yarar ama briks değeri biraz daha düşük çıkar.
      Çünkü alkol oranı rakıya göre düşüktür (45 civarı rakı / 37.5-40 votka)
      Ama hiçbir zaman 5-6 briks gibi düşük değer olmamlıdır.

      Sil
    2. Merhaba. Epeydir refraktometre ile ölçüm yaparak rakı hazırlıyorum. 96lık saf etilim 19.5 hazırlanan rakı da 16 larda çıkıyor. Son aldığım etil (volan) 18/18.5 arası çıktı. Henüz rakı yapmadım. Ne dersiniz sorun anlamı taşır mı?

      Sil
    3. sorun yok. 18-20 arası sonuçlar uygundur

      Sil
  6. Merhaba
    İllede 0 20 arasında bir Refraktometre almamız gerekir mesela 0 30 alsam işe yaramaz mı ?
    Teşekkürler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. O da işe yarar ama 20 briksin üstüyle işimiz yok. Aletin hata payını -ve de kendi okuma hata payımızı- en aza indirmek için 0-20 öneriyorum.

      Sil
    2. Anladım teşekkürler.
      Bu aleti edinip denemeler yapacağım sonucu paylaşırım burada.

      Sil
    3. Benden de teşekkür. Deneme sonuçlarını bekliyorum.
      Diğer mesajınızdaki ürün doğru görünüyor. İşinizi görür.

      Sil
  7. Kolonya 80 derece 19.5 brix
    47 derece rakı 16 brix
    Dr derman 96 etil alkol 18.5 brix
    Volan 96 etil alkol 18.5 brix

    100 ml etil e
    10 ml metil= 17 brix
    15 16
    20 15
    25 14
    50 12
    75 10
    100 8.5
    125 7
    150 6
    175 5
    200 4.5

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kendi test sonuçlarınızı paylaştığınız için teşekkürler.
      %96 saf etil alkol 18.5 brix biraz düşük.
      Dijital refraktometre ile test ettiğimde 20.8 gördüm.
      Aleti sıfırlamayı deneyin ama hata payı da olabilir.
      Kolonya daha az alkol içermesine rağmen daha yüksek değer vermiş. Şaşırdım ve ben de kontrol ettiğimde 21 brix gördüm. Demek kırılma indisini artıran başka maddeler olmalı deyip etikete bakınca 4-5 farklı madde eklendiğini gördüm. Bunlar -az kullanılmış dahi olsa- sonuca etki ediyor olmalı.
      Kullandığınız aletin hata payı olsa bile bu haliyle size fikir verecektir. Rakı normal değerde görünüyor.
      Önemli olan 5-6 brix gibi küçük değerlerle karşılaşmamak.O zaman rakının metil alkol-su ile üretildiği anlaşılır.

      Sil
    2. Rica ederim hocam.
      İki farklı markanın etil alkolünü denedim ikisinde de sonuç aynı çıktı, belkide Refraktometre yı sıfırlamalıyım sizin söylediğiniz gibi.
      Refraktometre ile kontrol sağladığımız da metil eklenen içkilerde brix olarak düşüş gerçekleşiyor ama asıl önemli olan etil alkolün içerisine yada rakının içerisine kaç ml metil eklenirse insan vücuduna zarar verir körlük, ölüm vs..

      Sil
  8. selam. bu fizan kullanıcısının paylaştıkları ile birlikte 0-20 brix refraktometre ile sizin verdiğininiz değerler birbirini tutmuyor. ve anladıgığım kadarı ıle kesin güvenilir değil. doğru mu yorumladım?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sayısal kesinlik sadece GC-MS yöntemiyle olur. Üniversite laboratuvarlarında filan bulunur. Her aldığımız şişeyi böyle bir yere götüremeyiz. Burada hedef kesin sayısal sonuç değil, yaklaşık fikir vermesi. Elde hiçbir şey olmamasından iyidir.

      Sil
    2. Merhaba.
      Hocam ben denemeleri genellikle hep etil alkol üzerinde yaptım metil ekleyerek, 47 derece rakı nın yada 40 derece votka nın üzerine metil ekleyerek deneme yapmadım, engin hüküm hocam denemelerini rakı üzerinde yapmış, benim aldığım sonuçlar ile onun aldığı sonuçlar o yüzden farklı olabilir

      Sil
  9. https://docplayer.biz.tr/14492988-Alkollu-dckdlerde-refraktometrdk-yontemle-etanol-taydnd.html

    birde burdaki calışmaya bir göz atıp, normail alkol refraktometresi ile metanol tayini acaba daha mı kesin diye içimden gecti hocalarım. yorumlarsanız sevinirim.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bu çalışmada Abbe refraktometresi kullanmışlar. Aletin ve örneklerin sıcaklığını da sabitlerseniz, daha doğru sonuç verir. Ama Abbe daha iri/ağırdır, kullanımı biraz daha zordur ve 5-6000 lira gerekir. El tipi alet hata payı olmasına rağmen iş görür. 100-200 lira gibi ucuz ve taşınabilir ve okuması pratik .

      Sil
  10. engin bey ben 0-20 brix araligini gosteren cihaz bulamadim. hic bir yerde kalmamis
    0-32brix araligini gostern cihaz var. isimize yararmi acaba ?
    veya 0-20 brix olcen cihaz nereden bulabiliriz.yardimci olursaniz sevinirim

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bulursanız 0-18 brix de uygundur. O da olmazsa 0-32 olabilir. 17 brix üstüyle işimiz olmadığından okuma kolaylığı ve hata payının düşük olacağını düşünerek 0-20 önermiştim.

      Sil
  11. hr 110n ,hr 130n gibi ibareler var cihazlarin yaninda herhalde yogunlukla ilgili

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Model numarası olmalı. Bize gereken marka model ne olursa olsun 0-20 brix arası skalası olan bir alet.

      Sil
  12. Bu brix değeri alkolün kalitesini de gösterir mi? 20 brix değeri veren alkol için ne dersiniz? Teşekkürler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kaliteyle ilgisi yok gibi (eser miktarda aromatik maddeler sonucu fazla değiştirmez sanırım)

      Sil
  13. Sipariş vermek istiyorum

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkürler ama satış yapmıyorum, genel bilgi vermek istedim.

      Sil
  14. Merhaba hocam,
    Şimdi daha önce yaptığım testler de etil ile metil bu alet ile ayrılıyor, ama el dezenfektanlarını ölçtüm onlarıda 20 brix gibi gösteriyor, yani el dezenfektanı da etil alkol kullanılarak üretiliyor ama içilince öldürüyor, içilebilir etil alkol diye dezenfektan satsalar bize onu anlayamayacağız, bu konu hakkında fikriniz nedir

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. 1 brix 100ml su içinde eritilen 1 gram şekere denk geliyor. 100ml su da 17 gram şeker eritirseniz, aynı rakı gibi 17 brix ölçersiniz. Burada akla gelen hepimizde var olan iki algılayıcıyı (sensor) kullanmak. Burun ve dil. Koku/tat, yutmadan. Yöntem GC-MS gibi kesin değil tabii ki.

      Sil
    2. Deneyeceğimiz bir araçta cam alkolmetre ve bir mezür ile hacimsel alkol oranını görmek olabilir. Sıvı yoğunluğuna bağlı olarak çalışır (kırılma indisi ile ilgisi yok) . Alkol için %96 görülmeli. Yine kesinlik yok, destekleyici bir unsur olarak.

      Sil
  15. Engin Hüküm hocam benim sorum şu:Ethil safken 20 brix civarı, %55 su karıştırdığı da 15 brix civarı, onu da bardakta rakı haline getirince 8-9 brix civarı çıkıyor. Bu sonuçlar doğru mudur? Yoksa risk mi taşımaktadır?

    YanıtlaSil
  16. Selam Engin bey ben 0-30 brix ölçen bir cihaz aldım hatamı ettim bilmiyorum, siz 20 demiştiniz, daha sonra satın aldığım yapma rakı ile ihazı kontrol ettim13,9 civarı cıktı vay bunda metil var kaygısına düştüm, rakıyı aldığım kişiye biraz çatmak niyetiyle yola çıktım fakat aklıma piyasada satılan rakı ile cihaz nasıl bir netice veriyor düşüncesiyle Tayfa rakı aldım ve cihazı onunlada ölçtüm oda 13,9 civarı bir değer verdi kafam karıştı siz gerçek rakıda 17,5 brix değer olmalı demiştiniz acaba 0-30 birixten kaynaklanan bir sorunmu ar yksa benmi ölçemedim tayfa rakıdada metil alkolmü var beni aydınlatabilirmisiniz, teşekkür ederim.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Aletin hata payı olabilir. Bence sorun yok. Önemli olan 5-6 brix gibi düşük değerler olmaması.

      Sil
  17. Hocam merhabalar,

    Verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederim. Ben bir yerden bir kaç şişe rakı aldım. Güvenilirliğini test etmek için bahsettiğiniz cihazı internetten sipariş ettim ve bu sabah elime ulaştı.

    Acilen %40 alkol oranı olan viski ile denedim 14 oranında Brix değeri gösterdi. Öncelikle sormak istediğim soru bu oran doğru mudur?

    Bu akşam rakılar ile de test yapacağım, 16-17 Brix sonucunu alırsam, rakıları içmekte herhangi bir sakıncası olmadığını gönül rahatlığıyla söyleyebilir miyiz? Çünkü toplu olarak tüketeceğiz. Biraz endişe ediyorum. Yardımcı olursanız çok memnun olurum. Tekrar teşekkürler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Viski için biraz daha düşük brix değeri normaldir. (40 derece, rakı ise çokluk 45 derece)
      16-17 brix değeri normal denebilir, hatta 15, içebilirsiniz Sadece metille üretilmişse 5-6 brix gibi çok düşük değerler çıkar.

      Sil
  18. Selamlar hocam.Bu güzel ve bilgilendirici yazınızı okuduktan sonra Çinden bana maliyeti 107 liraya mal olan bir refraktometre 20 brix aldım.Piyasadan aldığım sözde %96 etil alkol :18.5 bx;Geçen yıl yaptığım %40-45 vol rakı:15.5 bx Bim Karayel kolonya:19.5 bx,Mor ispirto:20 bx %35 vol viski:15 bx değerlerini buldum.Bu değerler 26 derece oda sıcaklığında bulduğum kalibreli değerler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba. Geç yanıt için özür, bir karışıklığım vardı.
      etil alkol için 18.5 bx daha doğru görünüyor. (internette bulduğum kimi kaynaklara göre)
      Benim ilk ölçümüm hata payı olan bir aletle yapılmış olabilir. Tekrar bakıp düzeltmeliyim.
      Diğer değerlerde kabul edilebilir.
      Önemli olan şu: 5-6 bx gibi çok düşük değerler olmamalı.

      Sil
    2. 10 yıldır bu cihazı kullanıyorum. %96 alkolü ölçtüğümde 18-19 arası bir değer veriyor.Alkolü hep aynı yerden almama rağmen yinede emin olmak için ölçüm yapıyorum, her ihtimale karşılık.0-20 brix refrektometreyi kullanıyorum. 45 derece rakı yaptıktan sonra ölçtüğümde 16-16.50 gibi değerler ölçüyorum. Burada önemli olan bazı arkadaşların söylediği gibi çok düşük değerler gerçekten riskli. Markalı bir göbek rakıda 12.50 brixi gördüm ve halen piyasada satılıyor.

      Sil
    3. 0-80 brix skalalı bir refraktometre daha hassas ölçüm yapar mı?

      Sil
    4. Hayır, ölçüm hatası artar.

      Sil
  19. Merhaba, bilgilendirmeniz için teşekkür ederim, internette araştırma yaparken ulaştım bilgilerinize, ben piyasadaki alkol test ürünlerini kullanıyorum test etmek için fakat bende refraktometre alıp bu şekilde test etmek istiyorum, satın almak istediğimde ürünleri inceledim her satıcı 0-20 brix aralığı olan ürünlerde kiminin şeker kiminin süt ölçümü için kullanıldığını söylüyor, "https://www.trendyol.com/pd/soif/soif-vbr20-t-el-tipi-refraktometre-0-20-brix-atc-li-p-46397826?boutiqueId=61&merchantId=115115" böyle bir ürün almam uygunmudur. Teşekkür ederim

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Uygun görünüyor. Bu veya 0-20 brix arası ölçüm yapan benzeri bir alet. Evet, çoğunlukla sıvıdaki şeker miktarını ölçmekte kullanılıyor. (1 brix, 100ml suda erimiş 1 gram şeker ) . Bunu kırılma indisine bağlı olarak yaptığından (şeker miktarı arttıkça indis değeri artıyor), biz farklı amaçla yararlanıyoruz.

      Sil
    2. Sayın Engin bey; cevabınız için teşekkür ederim.

      Sil

Yorum :