Sahte RAKI’da metil alkol varlığını gösteren bir yöntem, fiziksel sahte alkol testi

ÖN BİLGİ :

İçkilerde bulunan alkol etil alkoldür. Bazı sahtecilerin -muhtemelen kaza ile- kullandığı, körlüğe ve ölüme yol açan alkol türü ise Metil alkoldür. Bir yudum metil alkol dahi (5-10ml) retinaya  zarar verip körlüğe neden olabilir . 60ml ve üstü ise zamanında tedavi uygulanmazsa öldürücüdür (yaklaşık yarım kadeh ve üstü). Metil alkol vücuda girdiğinde , ‘alkol dehidrogenaz’ enzimi aracılığıyla formaldehit ve formik aside dönüşür. Körlüğe yol açan formaldehit, ölüme neden olansa formik asittir .
(Etil alkol metil kadar olmasa da zararsız bir madde değildir, ek notu okuyun.)

Sahte içkilerde metil alkolün varlığını test etmek için piyasaya sürülmüş kimyasal test kitleri var. Fakat satın aldığınız test kitini 10-15 kez kullanıp bitirdikten sonra, tekrar satıcıya dönüp yeni bir kit almak zorundasınız. Anlatacağım yöntem ise fizikseldir. Uygun bir refraktometre’yi bir kez satın alırsınız ve kırmazsanız ölene kadar kullanabilirsiniz. Satıcıya bağımlılığınız yoktur. (Bu arada ben refraktometre satıcısı değilim, böyle bir firmayla da hiçbir ilişiğim yoktur)

Yöntem kısaca ışığın kırılma indisinin etil ve metil alkol için farklı olmasına dayanıyor. Etil alkolün kırılma indisi 1.360 , metil alkolün ise 1.325 civarında. Bunların karışımları ise ikisinin indisleri arasında değerler verir.(Bunlar yaklaşık değerler. Çünkü kırılma indisi, gelen ışığın dalgaboyuna ve ortam sıcaklığına göre biraz değişiyor. )

Lafı teorik bilgilerle uzatmayacağım. Merak edenler ışığın kırılması, kırılma indisi, refraktometre, briks skalası vs üzerine yeterli bilgiye internet üzerinde ulaşabilir.

Rakı testi için gereken sadece iki malzeme var : Bir el tipi Refraktometre ve bir plastik damlalık. 0-20 brix arası ölçüm yapan bir refraktometre uygundur ve piyasada 100-150TL arası bulunabilir. Damlalık çoğunlukla aletin kutusunda bir tane bulunuyor. Yoksa da para değil.

Resim 1 refraktometre

Refraktometre’nin bir ucunda test edilecek sıvının (bizim için rakı) damlatılacağı cam bir yüzey vardır. Kapağı açılır ve 1-2 damla rakı ortasına damlatılır. Sonra kapağı kapatılınca, o 1-2 damla tüm cam yüzeye yayılmış olur. Gözle kontrol ederek tam bir yayılma olduğu görülmelidir.

Resim 2 Damlatma yüzeyi

Aletin diğer ucunda ise bir göz merceği vardır (dürbün gibi). Buradan bakılarak göstergedeki değer okunur. Gösterge net görülemiyorsa, aynı dürbünde olduğu gibi, göz merceği sağa veya sola döndürülerek netleme yapılır. Göstergenin üst tarafı mavi, alt tarafı aydınlıktır, beyazdır. Mavilikle beyazlığın tam kesiştiği çizgi, test edilen sıvının briks değerini verir. Örneğin alttaki resimde okunacak değer 9 briks’tir.

Resim 3 Gösterge

Test sonuçlarının yorumlanması :

16-17 briks civarında sonuç okunuyorsa gerçek rakı veya eşdeğeridir .

Saf etil alkol (%96) : 20 briks’in üstünde, göstergenin büyük bölümü beyaz.

Tehlikeli sonuçlar :

Saf metil alkol (%98-100) : Tüm gösterge mavidir. En altta 0 çizgisinin de altında küçük bir beyazlık görülebilir. Mavi-beyaz ayrım çizgisi skalaya denk düşmez, briks değeri okunamaz.

Rakıda ki %45 alkolün tamamı metil alkol ise : 5.5-6 briks civarı bir değer okunur.

Rakıda kullanılan alkolün yarısı etil yarısı metil alkol ise : 10.5 briks

%75 metil, %25 etil kullanılmışsa : 8.4 briks civarı

%25 metil %75 etil kullanılmışsa : 12.7 briks civarı

%10 metil içeriyorsa : 14.9 briks civarı

Özet olarak normal bir rakı 17 briks’e yakın yüksek bir değer verir. Düşük briks değerleri metil alkol varlığına işaret eder. 5-6 briks civarı sonuç, rakının tamamen metil alkolle üretildiğini gösterir.

Bu yöntemle yüzde bir kaçlık düşük metil seviyeleri ölçülemez . Ama , sahteciler bilerek ya da -art niyet yoksa- bilmeyerek etil alkol yerine metil kullanmışlarsa zaten etil-metil karışımı pek söz konusu değildir ve 5-6 brix veya altında değerlerle karşılaşmak daha olasıdır.

Önceki yayınlar için yapılan yorumlarda sorulan dikkate değer sorular ve yanıtlarını da özetleyip ekleyeceğim.

Ek1 : Etil alkol, metil kadar olmasa da zararsız bir madde değildir. Karaciğer ve beyin üzerinde olumsuz etkileri dışında, bazı kanser türleriyle ilişkili olduğuna dair bilgiler var. Ayrıca suyu bile fazla içerseniz öldürebilir.
Ek2 : Ne bu yöntem ne de piyasada satılan kimyasal test kitleri metil alkol oranını saptamada hassas/güvenilir değildir. Sayısal olarak net sonuç veren -bildiğim- kabul edilmiş tek yöntem GC-MS'dir (gaz kromatografisi-kütle spektroskopisi). Fakat bu cihazlara erişme olasılığı sıfır olan halktan kişiler için, önerdiğim yöntem, elde hiçbir şey olmamasından iyidir.

rakı testi, sahte rakı testi